Naukowcy Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska pod koniec 2022 r. wraz z francuską ekipą filmową byli w Parku Narodowym Canaima w południowej Wenezueli, by nakręcić 52-minutowy dokument do serialu telewizyjnego „Saving Paradise” (częściowo wyprodukowanego przez ARTE France). Materiał filmowy będzie wkrótce emitowany na kanałach europejskich (w tym w Polsce), ale Uniwersytet Łódzki otrzymał zgodę reżysera i producentów na prywatną projekcję dla naszych pracowników i studentów!
Pokaz specjalny (NOWY TERMIN I MIEJSCE)
„Ocalić raj: Canaima i wenezuelskie tepui”
Środa 26 czerwca o godzinie 13.30
Aula budynku D Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska (przy ul. Pomorskiej 141/143, wejście od ul. Matejki)
Projekcja z angielskim dubbingiem, bez polskich napisów.
Dołącz do wydarzenia na portalu Facebook.
Film to rzut oka na badania dr Izabeli Stachowicz na wyżynach i nizinach parku oraz na badania prof. Philippe Koka na górnych stokach i szczycie góry Roraima. Krajobrazy zapierają dech w piersiach! Dokument opowiada również o zagrożeniach dla parku narodowego i jego flory oraz fauny, spowodowanych rozwojem turystyki w tych rejonach, wydobyciem złota i związanym z nimi zanieczyszczeniem itp.
Prawdziwa cena złota
Film ten to znakomita kontynuacja dwóch wykładów jakie odbyły się w ramach projektu „Nauka inspiruje”, które nasi naukowcy poprowadzili kilka miesięcy temu. Jeden z nich prezentujemy poniżej wraz z komentarzem dr Izabeli Stachowicz dotyczącym problemów z jakimi boryka się przyroda Wenezueli pod presją działalności człowieka.
Nasi badacze prowadzą badania w jednym z najbardziej zróżnicowanych biologicznie regionów świata. Niestety obszary te ogarnięte są konfliktami, które zagrażają zarówno bezpieczeństwu badań, jak bezpieczeństwu samych naukowców. W przytoczonym powyżej wykładzie dr Izabela Stachowicz omawia niebagatelny wpływ nielegalnego wydobycia złota na obszary o dużej różnorodności biologicznej i badania ekologiczne w Wenezueli.
W związku ze znacznym wzrostem międzynarodowego zapotrzebowania na metale w ostatnich latach, regiony o najbogatszych zasobach, położone głównie w tropikach, stoją przed nowymi, niszczycielskimi wyzwaniami. Mają one wpływ zarówno na ludzi, jak i na przyrodę. Odcinek ten obrazuje sytuację w południowej Wenezueli, części Tarczy Gujany, gdzie dr Stachowicz prowadzi swoje badania. Dzięki jej spostrzeżeniom badamy złożoną zależność między nielegalną działalnością wydobywczą a poszukiwaniem zrównoważonych rozwiązań.
Pas kopalni przez środek puszczy
W 2016 r. rząd Wenezueli podjął decyzję o wyznaczeniu 112 000 km² tropikalnych lasów deszczowych i gruntów rdzennych mieszkańców jako Łuk Górniczy Orinoko (OMA). Jego celem było uregulowanie wydobycia minerałów. Jednak zamiast tego, wywołał on gwałtowny wzrost nielegalnej działalności wydobywczej, zagrażając bogatej różnorodności biologicznej kraju, społecznościom tubylczym i prowadzonym badaniom naukowym.
Utworzenie OMA doprowadziło do szeroko zakrojonej działalności górniczej w Tarczy Gujany – jednym z najbardziej zróżnicowanych biologicznie regionów na świecie. Górnictwo stało się najważniejszą przyczyną wylesiania w Tarczy Gujany, powodując ponad 90% tego zjawiska. Wydobywczy boom ma niszczycielski wpływ na ekosystemy na obszarach chronionych, takich jak Parki Narodowe Canaima i Caura. Dotknął nawet święte tepui, tereny czczone przez społeczności lokalne od wieków. Więcej na ten temat można przeczytać w liście Izabeli Stachowicz opublikowanym w Science
Kopalnie stają się źródłem przemocy
Firmy górnicze nie przeprowadzają badań pod kątem oddziaływania ich kopalń na środowisko i naruszają prawa 14 rdzennych nacji. Wynikające z tej działalności zniszczenie siedlisk i zanieczyszczenie poważnie zakłócają lokalną przyrodę, komplikując również wysiłki na rzecz jej ochrony. Nielegalne wydobycie nasila również przemoc i problemy zdrowotne ludzi. Grupy zbrojne i syndykaty walczą o kontrolę nad górnictwem, co prowadzi do wzrostu przemocy, pracy dzieci i współczesnego niewolnictwa. Na obszarach górniczych gwałtownie wzrosła liczba przypadków malarii, co dodatkowo obciąża systemy zdrowia publicznego. Rzeczywiste koszty wydobycia złota są przytłaczające. Więcej w podkaście Drzazgi świata.
Naukowcy tacy jak dr Izabela Stachowicz, którzy badają bioróżnorodność w Parku Narodowym Canaima, stoją przed poważnymi wyzwaniami. Praca na obszarach dotkniętych konfliktem stwarza dla badaczy ogromne wyzwania ze względu na zmienny i nieprzewidywalny charakter tych środowisk. Zagrożenia dla bezpieczeństwa osobistego, ograniczony dostęp do badanych populacji i ograniczenia tradycyjnych metod badawczych to częste przeszkody, na jakie napotykają badacze. Więcej w publikacji gdzie opisany jest kontekst pracy na trudnych obszarach.
Naukowcy się nie poddają
Pomimo tych wyzwań badania ekologiczne nie ustają, a badacze starają się znajdować radość i spełnienie w swojej pracy. Nowoczesne metody, takie jak łączenie danych z fotopułapek z obserwacjami oportunistycznymi, pomagają naukowcom dostosować się do trudnych warunków. Podejścia te maksymalizują dostępne dane i zapewniają wgląd w to, jak gatunki reagują na zaburzenia siedlisk, takie jak wylesianie i pożary (więcej informacji można przeczytać w artykule niedawno opublikowanym w Scientific Reports).
Międzynarodowe monitorowanie działalności wydobywczej Wenezueli ma kluczowe znaczenie dla złagodzenia tych skutków. Rząd Wenezueli musi współpracować z krajami sąsiadującymi by wyeliminować nielegalny rynek złota, a także współpracować ze społeczeństwem i środowiskami naukowymi celem opracowania skutecznych strategii ochrony.
Ochrona obszarów o dużej bioróżnorodności, takich jak Park Narodowy Canaima, przed zniszczeniami spowodowanymi nielegalnym wydobyciem, jest niezbędna dla zachowania dziedzictwa naturalnego Wenezueli i wspierania trwających badań ekologicznych. Wymaga to nie tylko skoordynowanych wysiłków na rzecz ochrony tych bezcennych ekosystemów, ale i prac naukowych poświęconych ich ochronie.
Materiał źródłowy: dr Izabela Stachowicz (Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin), dr Philippe Kok (Wydział Biologii i Ochrony Środowiska UŁ)
Redakcja: Michał Gruda (Centrum Komunikacji i PR)
Misją Uniwersytetu Łódzkiego jest rzetelne prowadzenie badań naukowych oraz aktywne głoszenie prawdy z nich płynącej, tak by mądrze kształcić kolejne pokolenia, być użytecznym dla społeczeństwa oraz odważnie odpowiadać na wyzwania współczesnego świata. Doskonałość naukowa jest dla nas zawsze najlepszym kompasem. Nasze wartości to: odwaga, ciekawość, zaangażowanie, współpraca i szacunek.