Owady władają Ziemią, stanowiąc najliczniejszą grupę zwierząt na całej planecie. Skolonizowały niemal wszystkie lądowe ekosystemy świata, od gorących pustyń po lasy deszczowe, od nizin po wysokie góry, od tropików po rejony polarne, są na środku oceanów i pod powierzchnią morza, są też w naszych kuchniach i łazienkach. Bywały źródłem chorób, ale także składnikiem posiłków. Inspirowały artystów i naukowców
– tak właśnie, już od roku, co tydzień rozpoczyna się ten wyjątkowy radiowy program.
Skąd pomysł?
Pomysł na audycję pojawił się dość spontanicznie i jest wynikiem co najmniej kilku czynników – zgodnie podkreślają dr Radomir Jaskuła i redaktor Izabella Berkowska – Chcieliśmy, by „Niesamowity świat owadów” pomógł zmienić zwykle bardzo wąskie i stereotypowe postrzeganie owadów poprzez uświadomienie słuchaczom, jak wiele im zawdzięczamy w kulturze, religii, sztuce, medycynie czy nauce – dodaje dr Radomir Jaskuła.
W audycji opowiadamy chociażby o tym, jak gigantyczny wpływ miały i wciąż mają na rozwój techniki i inżynierii (w tym technologii kosmicznych czy sztucznej inteligencji), jak od starożytności wpływały na literaturę, i jaki dziś mają wpływ na film czy muzykę. Wskazujemy, jak zmieniały i mogą zmieniać historię Europy i świata, kiedyś przynosząc śmiertelne epidemie czy obalając władców, a w przyszłości będąc przypuszczalnie lekarstwem na nowotwory czy wsparciem w utylizacji plastiku
– mówi entomolog z Uniwersytetu Łódzkiego.
Dlaczego akurat owady?
Jak mówi dr Jaskuła, z ponad 1 milionem gatunków dotychczas opisanych przez naukowców, co najpewniej stanowi nie więcej niż 20% realnie żyjących, owady stanowią najliczniejszą grupę zwierząt na Ziemi. Wiedza w naszym społeczeństwie na ich temat jest jednak mocno ograniczona i zwykle bardzo wybiórcza. Często na myśl o tych bezkręgowcach przychodzą nam krwiopijne komary, osy przylatujące do słodkich napojów, kolorowe motyle widywane gdzieś na kwiatach lub pszczoła miodna, której zawdzięczamy miód. Niekiedy do tej listy dodawane są pojedyncze gatunki generujące straty w rolnictwie czy leśnictwie, jak stonka ziemniaczana, kornik drukarz lub wszędobylskie ostatnimi laty obce owady, jak wtyk amerykański czy biedronka azjatycka. Co prawda dzięki różnym akcjom powoli zwiększa się świadomość na temat owadów, np. jako zapylaczy, ale znaczenie tych bezkręgowców jest przecież o wiele większe, w zasadzie trudno jest je przecenić.
Walka z owadzimi fakenewsami
Nasze cotygodniowe spotkania stały się świetną okazją do przedstawiania szerokiemu gronu odbiorców niesamowitych przystosowań przeróżnych gatunków owadów, z którymi w trakcie audycji podróżujemy po różnych kontynentach, od podziemnych jaskiń po górskie szczyty, od otwartych mórz i oceanów po afrykańskie pustynie i domowe łazienki. Opowiadamy o ich gigantycznych koloniach, gatunkach mniejszych niż 1 mm, o tym, jak czasem troskliwie opiekują się swoim potomstwem, lub jakie sztuczki stosują w trakcie zalotów i godów, gdy toczą wojny, polują lub unikają drapieżników.
Od samego początku za cel postawiliśmy sobie, aby audycja łączyła naukowe fakty, nierzadko zaczerpnięte z najnowszych odkryć, z przystępnym w odbiorze przekazem, możliwie wolnym od specjalistycznej terminologii, za to z odrobiną humoru. Chcieliśmy stworzyć cykl, który ma szansę stać się istotną przeciwwagą dla wielu owadzich fakenewsów, niestety szeroko rozpowszechnianych w przeróżnych masmediach.
Tworzona przez dr. Radomira Jaskułę i redaktor Izę Berkowską audycja „Niesamowity świat owadów” stała się głównym powodem podpisania oficjalnego porozumienia o współpracy pomiędzy Uniwersytetem Łódzkim, a Radiem Łódź.
Wszystkie odcinki są dostępne w formie podcastów na stronie internetowej rozgłośni, dzięki czemu każdy i w zasadzie wszędzie, gdzie tylko jest dostęp do Internetu, może jej sobie posłuchać. Dziś jest to już okrągła liczba 50 odcinków, a łączna ich długość to niemal 14 godzin.
Gdzie słuchać?:
Wszystkie dotychczasowe odcinki audycji „Niesamowity świat owadów” są dostępne na stronie Radia Łódź
Tekst: dr Radomir Jaskuła Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
Redakcja: Centrum Komunikacji i PR
Zdjęcia: Archiwum Prywatne dr Radomir Jaskuła