Profesor dr hab. Elżbieta Umińska-Tytoń należy do grona wybitnych postaci Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Łódzkiego. Wyróżnia się znaczącym dorobkiem naukowym, dydaktycznym i organizacyjnym.
Pracę na uczelni rozpoczęła w 1983 r. na stanowisku adiunkta w Katedrze Współczesnego Języka Polskiego, zaś od 1991 r. kontynuowała zatrudnienie w Katedrze Historii Języka Polskiego i Filologii Słowiańskiej (po zmianie nazwy – w Katedrze Historii Języka Polskiego; obecnie: Zakład Historii Języka Polskiego). W 1997 r. otrzymała awans na stanowisko profesora nadzwyczajnego, a w 2006 r. na stanowisko najpierw profesora zwyczajnego, a obecnie profesora.
Stopień naukowy doktora nauk humanistycznych prof. Umińska-Tytoń uzyskała w 1983 r. na podstawie rozprawy Imiona łodzian, napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. Marii Kamińskiej. W 1992 r. otrzymała stopień doktora habilitowanego na podstawie opublikowanej w Wydawnictwie UŁ monografii Polszczyzna potoczna XVIII wieku (Łódź 1992). W 2002 r. została profesorem tytularnym, przedstawiając jako główne osiągnięcie naukowe rozprawę Słownictwo potoczne drugiej połowy XIX wieku (Łódź 2001).
Działalność naukowa
Profesor Elżbieta Umińska-Tytoń jest historykiem języka o szerokich zainteresowaniach naukowych. Bogatym dorobkiem może poszczycić się zwłaszcza w takich obszarach badawczych, jak onomastyka, a szczególnie antroponimia i urbonimia, stylistyka i pragmatyka historyczna, polszczyzna miast i regionów. Uczona ma znaczące zasługi dla rozwoju regionalistyki łódzkiej: jest m.in. współautorką (z Danutą Bieńkowską) książek Nazewnictwo miejskie Łodzi (Łódź 2012, wyd. 2 – 2013) oraz Słownik dwudziestowiecznej Łodzi. Konteksty historyczne, społeczne i kulturowe (Łódź 2007). Zajmowała się też historią Działoszyna widzianą z perspektywy antroponimii, czego efektem jest współautorska (z Teresą Szczerkowską) publikacja Dawny Działoszyn. Mieszkańcy i ich nazwiska (Łódź 2017). Warto podkreślić predylekcję prof. Umińskiej-Tytoń do syntetyzowania wiedzy, co w jej działalności naukowej zaowocowało publikacjami o charakterze słownikowym, mającymi szerokie zastosowanie w dydaktyce uniwersyteckiej oraz popularyzacji wiedzy (poza wyżej wymienionymi opracowaniami również Miasto w polskich badaniach lingwistycznych, we współautorstwie z D. Bieńkowską, Łódź 2019). W środowisku lingwistyki polonistycznej łódzka uczona jest ponadto rozpoznawalna jako autorka klasycznych już dzisiaj pozycji poświęconych polszczyźnie potocznej dawnych wieków (była prekursorką badań na tym polu, publikując prace Polszczyzna potoczna XVIII wieku w 1992 r. oraz Słownictwo polszczyzny potocznej XIX wieku w 2001 r.), a także polszczyźnie wyższych sfer społecznych (Polszczyzna dziewiętnastowiecznych salonów, Łódź 2019).
W sumie jest autorką trzech, a współautorką czterech książek, jak również ponad 100 artykułów naukowych, publikowanych w znaczących czasopismach językoznawczych i w wartościowych, funkcjonujących w obiegu naukowym monografiach wieloautorskich. Wszystkie jej publikacje są afiliowane w UŁ.
Osiągnięcia naukowe prof. dr hab. Elżbiety Umińskiej-Tytoń zostały docenione na szczeblu ogólnopolskim, co zaowocowało powołaniami na członka dwóch ważnych w środowisku językoznawczym gremiów: Komisji (a następnie, po zmianie nazwy, Zespołu) Języka Religijnego działającego w ramach Rady Języka Polskiego (łódzka uczona uczestniczy w pracach Zespołu od początku jego powołania, a więc od 1999 r.) oraz Komisji Onomastycznej Komitetu Językoznawstwa PAN (od 2004 r.). Profesor Umińska-Tytoń wspiera również swoją aktywnością działalność łódzkich organizacji naukowych: jest członkiem Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, a w latach 2011–2014 brała udział w pracach Komisji Językoznawczej PAN Oddział w Łodzi.
Profesor dr hab. Elżbieta Umińska-Tytoń ma również znaczące osiągnięcia w kształceniu kadry naukowej. Wypromowała pięciu doktorów. Jest uznaną na szczeblu ogólnopolskim recenzentką, o czym świadczy jej udział w czterech postępowaniach profesorskich, ośmiu doktorskich oraz dwóch procedurach awansowych. Ponadto była recenzentką wydawniczą czterech rozpraw habilitacyjnych oraz 14 monografii wieloautorskich.
Współpraca z otoczeniem społecznym i popularyzacja wiedzy
Ważnym aspektem działalności prof. Umińskiej-Tytoń jest współpraca z otoczeniem społecznym oraz popularyzacja wiedzy. Jako znawczyni łódzkiej urbonimii uczestniczyła w pracach komisji ds. nazewnictwa w Radzie Miasta, opiniowała zmiany nazw ulic Łodzi dla Łódzkiego Ośrodka Geodezji i Kartografii oraz przygotowała materiał na stronę www.mapa.lodz.pl. Z kolei jako ekspertka w dziedzinie języka Łodzi i regionalizmów łódzkich współpracowała z Muzeum Miasta Łodzi w projekcie Łódzki język ludzki (2013), a także wystąpiła podczas V Salonu Ciekawej Książki z wykładem Polszczyzna łodzian na początku XX wieku (2015). W 2019 r. uczestniczyła w nagraniu audycji o nadawaniu imion w Radiu Łódź. Ponadto trzykrotnie brała udział w Festiwalu Nauki, Techniki i Sztuki w Łodzi, prowadziła wykłady na temat Zwyczaje językowe w XVI-wiecznej Polsce w ramach projektu Frycówka, realizowanego przez Centrum Promocji i Kultury w Brzezinach (2014). Wielokrotnie była wykładowczynią w Uniwersytecie Trzeciego Wieku oraz w liceach na terenie Łodzi i województwa łódzkiego (Pabianice, Sieradz).
Działalność organizacyjna
Od początku zatrudnienia w Uniwersytecie Łódzkim Elżbieta Umińska-Tytoń angażowała się w prace organizacyjne: w latach 1983–1987 była protokolantką Rady Wydziału. Od 1 października 1993 r. przez dwie kadencje pełniła funkcje prodziekana Wydziału Filologicznego UŁ. W tym okresie była też członkiem Uczelnianej Komisji Rekrutacyjnej, a w latach 1996–1999 członkiem Uczelnianej Komisji ds. Nauczania i Spraw Studenckich. Przez wiele kadencji była wiceprzewodniczącą, a następnie przewodniczącą Wydziałowej Komisji Językoznawczej ds. doktoratów. Zasiadała w różnych organach uczelni na szczeblu ogólnouniwersyteckim oraz wydziałowym, m.in. w latach 2012–2016 była członkiem Uczelnianej Komisji Oceniającej, a od 1993 r. jest członkiem Wydziałowej Komisji ds. nagród.
W 2000 r. została pełnomocnikiem dziekana Wydziału Filologicznego ds. dydaktyki polonistycznej. Tę funkcję, równoważną stanowisku dyrektora instytutu, pełniła do 2008 r.
W latach 2013–2020 kierowała Katedrą (a następnie Zakładem) Historii Języka Polskiego.
Działalność dydaktyczna
Profesor dr hab. Elżbieta Umińska-Tytoń jest też zaangażowanym dydaktykiem. Podczas pracy w UŁ wypromowała 63 magistrów. Prowadziła różnego typu zajęcia historycznojęzykowe w ramach programu studiów polonistycznych, a szczególnie ceniona jest jako wykładowczyni proponująca interesujące i gromadzące rzesze słuchaczy fakultatywne wykłady z zakresu historii języka polskiego dla studentów polonistyki, innych kierunków Wydziału Filologicznego (tzw. wykłady ogólnowydziałowe) oraz innych wydziałów UŁ (tzw. wykłady ogólnouczelniane). Na przykład w semestrze letnim roku akademickiego 2021/2022 prowadziła zajęcia fakultatywne Miasto w świetle języka (wykład ogólnowydziałowy), a także Historia języka na talerzu oraz Grzeczność językowa dawniej i dziś (dla studentów polonistyki).