Współpraca międzynarodowa uniwersytetów to większe możliwości

 

Silne związki z laboratoriami w Europie

 

Jak mówi prof. Maria Bryszewska, kierownik Katedry Biofizyki Ogólnej od 24 lat, a jednocześnie osoba związana z Uniwersytetem Łódzkim od początku swojej kariery naukowej, katedra prowadzi intensywną współpracę międzynarodową z wieloma ośrodkami na świecie rozpoczętą w latach 80. XX w. przez prof. dr hab. Wandę Leyko prekursorkę badań biofizycznych w Łodzi i kontynuowaną w  latach następnych. Już wtedy organizowano cykliczne sympozja „Free radicals in biology and medicine”, w których brali udział badacze z całego świata, poczynając od Australii na USA kończąc.

Od początku XXI wieku głównym badanym zagadnieniem katedry stały się nanocząstki, w tym przede wszystkim dendrymery, które są pozyskiwane nie tylko komercyjnie, lecz przede wszystkim od współpracujących z katedrą partnerów.

Dendrymery - to syntezowane w laboratorium  cząsteczki o rozgałęzionej, symetrycznej i trójwymiarowej strukturze. Dendrymery są szczególnie interesujące dla naukowców, ponieważ ich struktura pozwala na precyzyjne kontrolowanie wielkości, kształtu i właściwości chemicznych, co czyni je bardzo przydatnymi w wielu różnych dziedzinach. Dendrymery są obecnie intensywnie badane przez naukowców na całym świecie, ponieważ ich właściwości mogą mieć liczne zastosowania w przyszłości.

Profesor Bryszewska zapytana o przykłady prowadzonych kooperacji, wymienia wiele znaczących ośrodków naukowych:

• zespół prof. Jean-Pierre’a Majorala, z Francuskiej Akademii Nauk w Tuluzie, twórcę dendrymerów fosforowych o niezwykle ciekawych właściwościach,
• zespół prof. Javiera F. de la Maty i Prof. Rafaela Gomeza-Ramireza z Uniwersytetu w Alcala (Hiszpania) twórców dendrymerów karbokrzemowych oraz
• zespół dr. Dietmara Appelhansa z Instytutu Badań Polimerów w Dreźnie (dendrymery opłaszczone resztami cukrowymi).

Od wielu lat prowadzona jest również znakomita współpraca z:

• Akademią Nauk Białorusi w Mińsku (prof. D. Shcharbin – ponad 60 wspólnych publikacji), która obecnie w związku z wojną na Ukrainie została zawieszona,
• Uniwersytetem Comeniusa w Bratysławie (prof. I. Waczulikova),
• Uniwersytetem w Atenach (prof. C. Demetzos, dr Nikolaos Naziris),
• Głównym Szpitalem im. Gregorio Maranon w Madrycie (prof. M.A. Munoz-Fernandez),
• Uniwersytetem w Rydze (prof. M. Issaguliantis),
• Uniwersytetem w Neapolu (prof. S. Galdiero),
• Uniwersytetem w Lipsku (prof. Achim Aigner).

Wymienione zespoły wielokrotnie występowały o wspólne międzynarodowe projekty badawcze.
W ramach projektów odbywają się ciągle wyjazdy do współpracujących ośrodków i przyjazdy do UŁ. Można powiedzieć, że jest to ciągła wymiana (kilkanaście wyjazdów/przyjazdów rocznie) pracowników, doktorantów i studentów. We wszystkich ośrodkach są prowadzone równolegle w sposób ciągły badania i na ich podstawie publikowane wspólne artykuły w liczbie kilkunastu rocznie – podkreśla prof. Bryszewska.

Nanocząstki chimeryczne w walce z rakiem - projekt badawczy dra Nazirisa

 

Jednym z naukowców, którzy odwiedzili Łódź w 2022 r. był Nikolaos Naziris, dr nauk farmaceutycznych z Uniwersytetu w Atenach. Jak opisuje prof. Bryszewska:

Zespół profesora Costasa Demetzosa, w którym jest zatrudniony doktor Naziris, specjalizuje się w badaniach nanocząstek chimerycznych, których głównym składnikiem są liposomy w aspekcie zastosowania ich do transportu leków/genów do komórki.

Dr Naziris został zatrudniony w Katedrze Biofizyki Ogólnej UŁ od czerwca 2021 do końca września 2022 r. w ramach projektu IDUB Junior Researcher in Residence. Celem projektu było opracowanie i stworzenie chimerycznej nanocząstki, która mogłaby efektywnie ko-transportować leki i kwasy nukleinowe do komórek rakowych, analiza jej właściwości, stabilności i aktywności przeciwnowotworowej. Wynikiem projektu będzie kilka publikacji.

Historia współpracy dr Nazirisa z UŁ sięga jednak już 2019 r., kiedy to, za pośrednictwem Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA), otrzymał możliwość przeprowadzenia w Łodzi eksperymentów do swojej pracy doktorskiej. Był to początek owocnej kooperacji, której wyrazem stała się dłuższa wizyta badawcza w 2022 r.

Współpraca między łódzkim i ateńskim ośrodkiem badawczym słowami dra Nazirisa

 

Poniżej prezentujemy, krótkie nagranie (w języku angielskim) w którym dr Naziris opowiada o swoim doświadczeniu pracy w Łodzi i owocnej międzynarodowej współpracy pomiędzy łódzkim i ateńskim ośrodkiem badawczym.

 

Dr Naziris podkreśla, że historia współpracy między wspomnianymi placówkami badawczymi sięga 2008 r., a sieć, w której działają laboratoria, składa się z 20 krajów i prawie 300 osób realizujących wspólnie wiele konferencji, szkoleń i warsztatów, z dorobkiem  ponad 100 opublikowanych artykułów naukowych. Ambicją grupy jest stworzenie grona dużych zespołów naukowych, które będą ubiegać się o prestiżowe granty i zapewnią podstawy do współpracy z przemysłem farmaceutycznym, rozwojem i zwiększanie skali zaawansowanych produktów leczniczych, w oparciu o zasady nanotechnologii.

Publikacja badań przeprowadzonych w ramach współpracy dwóch laboratoriów pozwoliła lepiej zrozumieć nanosystemy dostarczania leków, dzięki zebraniu fundamentalnych informacji wyjaśniających patogenezy chorób neurologicznych oraz doprowadziła do opracowania dendrymerów zamkniętych w liposomach, które są obiecujące jako nośniki do ukierunkowanego i wydajniejszego dostarczania leków przeciwnowotworowych.

Dr Naziris, jak sam podkreśla, podczas swojego rocznego pobytu na Uniwersytecie Łódzkim miał możliwość poznania nowych technik badawczych, a dzięki interakcjom z wieloma grupami badaczy i wizytom w innych laboratoriach stworzył sieć współpracowników, z którymi będzie starał się o kolejne odkrycia naukowe.

Cudowne mechanizmy rządzące makrokosmosem

 

W wywiadzie dr Naziris w interesujących i inspirujących słowach mówi o swoich osobistych powodach zostania naukowcem:

Od dziecka fascynowała mnie matematyka i fizyka. Później, kiedy zapoznałem się z chemią i biologią, zacząłem zdawać sobie sprawę, jak fundamentalne prawa mają zastosowanie do materiałów, organizmów żywych, życia i natury. Istnieją cudowne mechanizmy rządzące makrokosmosem, jak również mikrokosmosem. Moją życiową pasją jest pogłębianie wiedzy o procesach, które doprowadziły do powstania komórki i samego życia, a także o złożoności ich organizacji i leżących u ich podstaw mechanizmach. Reguły, które obowiązywały podczas tych pierwotnych (archegonów) procesów, mogą pomóc nam zrozumieć, jak działa przyroda i dać nam dar ewolucji, w tym odpowiedź jak leczyć trudne choroby. Taka wiedza pomaga nam budować innowacyjne funkcjonalne terapie.

Pielęgnowana młodzieńcza fascynacja sprawia, że pasja do pracy w roli naukowca nie opuszcza dra Nazirisa nawet na chwilę i sprawia on wrażenie osoby, która nie zamieniłaby tej pracy na żadną inną.

Otwarcie na świat, to jeden z najważniejszych aspektów rozwoju uczelni wyższej. Wartościowe kontakty nie powstają jednak z dnia na dzień, ale wymagają intensywnej, długofalowej współpracy, otwartości i odwagi wszystkich osób zaangażowanych w proces kooperacji. Katedra Biofizyki Ogólnej posiada w tym zakresie olbrzymie doświadczenie, które co roku procentuje wysoko punktowanymi publikacjami, podnosząc rangę całego Uniwersytetu Łódzkiego.