Ręka na pulsie
"(…) prędko decyduj się co do Stawskiej, bo czuję, że Mraczewski nie zaśpi gruszek w popiele" namawia Rzecki Wokulskiego w "Lalce". Frazeologizm nie zasypiać gruszek w popiele oznacza: 'nie zaniedbywać spraw wymagających załatwienia; wiedzieć, co w trawie piszczy, umiejętnie wykorzystywać nadarzające się okoliczności'. Ktoś kto nie zasypia (nie zaspał lub nie zaśpi) gruszek w popiele, to innymi słowy ten, kto jest czujny, kto trzyma rękę na pulsie.
To przestarzałe powiedzenie przechowuje dawną konstrukcję gramatyczną i jedno ze znaczeń czasownika zaspać (zasypiać) 'śpiąc, przepuścić właściwą chwilę załatwienia czego; ogólniej: zaniedbać, nie wykorzystać', obecne w żywym dziś jeszcze zwrocie nie zasypiać sprawy.
Pochodzenie
Jakie jest pochodzenie tego frazeologizmu? Otóż dawniej w gorącym popiele, który został po upieczeniu chleba, suszono gruszki. Jeśli ktoś nieuważnie ich pilnował, by się nie spaliły (np. zasnął przy piecu), mówiono, że "zasypia gruszki w popiele". Pamiętajmy o właściwym używaniu tego zwrotu. Modyfikacje typu *nie zasypywać gruszek w popiele są rażącym błędem językowym.
Zapomniane słowa
Naukowcy i badacze z Uniwersytetu Łódzkiego nieprzerwanie dzielą się swoją wiedzą. Zachęcamy do zapoznania się z wcześniejszym cyklem UŁ komentuje: Zapomniane Słowa, który przybliżał nieużywane już, jednak nadal piękne i wzbogacające wypowiedzi, słowa takie jak: frymuśny, rozbisurmanić czy fidrygałki. Zachęcamy do lektury.
Uniwersytet Łódzki to jedna z największych polskich uczelni. Misją UŁ jest kształcenie wysokiej klasy naukowców i specjalistów w wielu dziedzinach humanistyki, nauk społecznych, przyrodniczych, ścisłych, nawet medycznych. UŁ współpracuje z biznesem, zarówno na poziomie kadrowym, zapewniając wykwalifikowanych pracowników, jak i naukowym, oferując swoje know-how przedsiębiorstwom z różnych gałęzi gospodarki. Uniwersytet Łódzki jest uczelnią otwartą na świat - wciąż rośnie liczba uczących się tutaj studentów z zagranicy, a polscy studenci, dzięki programom wymiany, poznają Europę, Azję, wyjeżdżają za Ocean. Uniwersytet jest częścią Łodzi, działa wspólnie z łodzianami i dla łodzian, angażując się w wiele projektów społeczno-kulturalnych.
Zobacz nasze projekty naukowe na https://www.facebook.com/groups/dobranauka/https://www.facebook.com/groups/dobranauka/
Materiał: dr hab. Rafał Zarębski, Wydział Filologiczny UŁ
Redakcja: Centrum Promocji UŁ