I edycja konkursu IDUB UŁ - podsumowanie
Powojenna rewolucja agrarna i inne działania nowej władzy z pejzażu środkowej Polski w kilka lat usunęły potomków osadników niemieckich, dla których ich rodzinne wsie często były jedyną ojczyzną, jaką mieli. Zachowały się po nich materialne ślady w krajobrazie: gospodarstwa, domy, sady, ewangelickie cmentarze.
- Nasz projekt badawczy ma na celu przywrócić tym wsiom przeszłość, a jego niemieckim mieszkańcom imiona i nazwiska, chociaż wiemy, że świata, który przeminął, nie da się w pełni zrekonstruować nawet z pomocą najlepszych źródeł i najczulszych narzędzi badawczych - tłumaczy dr S. Latocha.
- W Polsce poniemieckość powszechnie kojarzy się z tzw. Ziemiami Zachodnimi i Północnymi po przesunięciu zachodniej granicy państwa na Odrę i Nysę Łużycką po II wojnie światowej. Zapomina się przy tym o poniemieckości, której doświadczają mieszkańcy współczesnej Polski centralnej. O ile polska literatura i film w miarę dobrze przepracowały problem dziedzictwa po rdzennych mieszkańcach Gdańska, Dolnego Śląska czy Mazur, o tyle temat poniemieckości np. Łodzi i okolic niemal nie istnieje, z paroma wyjątkami, w dyskursie publicznym. Nasze badania z pogranicza antropologii i historii mają na celu zweryfikować tę "tendencyjną geografię" poniemieckiego dziedzictwa - dodaje dr S. Latocha.
Poniemieckość to wielofazowa kategoria kulturowa, która od końca wojny kształtuje doświadczenie części mieszkańców Europy Środkowej i Wschodniej. Okres powojenny - pisał w Zniewolonym umyśle Czesław Miłosz - to czas "powszechnej wędrówki. Cała Europa była w podróży, miliony przymusowych robotników, więźniów i jeńców wracały do swoich krajów, inne miliony uciekały czy były wyrzucane ze swojej rodzinnej ziemi". Innymi słowy, z wielu lokalnych krajobrazów kulturowych zniknęli ludzie, którzy tworzyli je przez lata.
- W naszych badaniach skupiamy się akurat na trudnym poniemieckim dziedzictwie w Polsce centralnej. Z etnograficzną dbałością o społeczne i kulturowe detale (miejsca, konkretnych mieszkańców i ich losy) oraz z historyczną skrupulatnością faktograficzną analizujemy dokumenty z lat 1945-1951 w mikroskali jednej gminy, gdzie od końca XVIII w. osiedlali się Niemcy, którzy szukali tutaj lepszego życia i zakładali wsie, zagospodarowując nieużytki i karczując lasy - mówi dr M. Łapa.
Interdyscyplinarny zespół w składzie: dr Sebastian Latocha (antropolog kultury) i dr Małgorzata Łapa (historyczka) zbada m.in. dokumenty z okresu powojennej reformy rolnej, w których odcisnęły się ludzkie przeżycia, emocje, marzenia, cierpienie i strach przed zupełnie nową rzeczywistością. Kolejnym etapem będą etnograficzne badania terenowe w gminie Łazisko (od 1953 - Ujazd), podczas których zostaną przeprowadzone wywiady z mieszkańcami poniemieckich wsi o tym trudnym dziedzictwie.
Projektem badawczym "Etnografia trudnego poniemieckiego dziedzictwa na terenach wiejskich w Polsce. Antropologiczna analiza dokumentów z okresu reformy rolnej (1944) w Polsce centralnej (przykład gminy Łazisko)" kieruje dr Sebastian Latocha w ramach Grantu dla młodych badaczy (konkurs Inicjatywa Doskonałości - Uczelnia Badawcza).
Dr Sebastian Latocha - antropolog kultury, etnograf, badacz trudnego dziedzictwa; pracuje w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej, redaktor i sekretarz "Zeszytów Wiejskich" - interdyscyplinarnego czasopisma naukowego poświęconego problematyce rural studies, członek Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.
Dr Małgorzata Łapa - historyczka, badaczka polskiej gospodarki i polityki gospodarczej państwa w XX w., dziejów religii i wyznań na ziemiach polskich w XIX i XX w., historii Łodzi i regionu w XIX i XX w.; pracuje w Katedrze Historii Polski Najnowszej, członek Polskiego Towarzystwa Historycznego i Polskiego Towarzystwa Historii Gospodarczej.
Granty IDUB #UniLodz – badania o formach zatrudnienia w Polsce
Granty IDUB #UniLodz - suplementy diety a metale ciężkie
Granty IDUB #UniLodz - zdania odrębne w orzecznictwie podatkowym ETPCz
Granty IDUB #UniLodz - formy radia artystycznego
Granty IDUB #UniLodz - Czy jest możliwa sztuka bez barier?
Granty IDUB #UniLodz – elementy nietłumaczone w grach wideo