PROFIL PRACOWNIKA: Tadeusz Bernatowicz

Absolwent Instytutu Historii Sztuki oraz Instytutu Kulturoznawstwa UAM w Poznaniu. Stopień doktorat otrzymał w Instytucie Sztuki PAN za dysertację „Miles christianus et peregrinus. Fundacje Mikołaja Radziwiłła „Sierotki” w ordynacji nieświeskiej” (promotor: prof. dr hab. Jerzy Kowalczyk). Habilitację uzyskał na Uniwersytecie Warszawskim w 2012 roku, na podstawie dorobku i rozprawy „Mitra i buława. Królewskie ambicje książąt w sztuce Rzeczypospolitej szlacheckiej (1697-1763)”.

Pełnił funkcję między innymi: głównego specjalisty w Zespole Ekspertów ds. Ochrony Architektury, Urbanistyki i Krajobrazu Kulturowego przy Ministerstwie Kultury i Sztuki; wicedyrektora ds. studenckich w Instytucie Historii Sztuki UW; pełnomocnika ds. zabytków i dziedzictwa kulturowego na Wydziale Historycznym UW; wicedyrektora ds. naukowych w Instytucie Sztuki PAN.

Członek Polskiego Komitetu Narodowego International Council of Monuments and Sites (ICOMOS), Fundacji im. Ciechanowieckich, Rady Naukowej Ogrodów w Arkadii i Nieborowie i Stowarzyszenia Historyków Sztuki.

Ekspert UNESCO – autor między innymi dokumentacji, która pozwoliła na wpis Nieświeża na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Członek kolegiów redakcyjnych czasopism naukowych: „Barok. Historia – Literatura – Sztuka”, „Kronika Zamkowa. Roczniki. Seria Nowa”, „TECHNE. Seria Nowa”.

Laureat Srebrnego Medalu „Gloria Artis” (2018).

W swoich badaniach podejmuje zagadnienia dotyczące sztuki barokowej i recepcji architektury rzymskiej w Rzeczypospolitej, fundacji magnackich w Wielkim Księstwie Litewskim XVI-XIX w., sztuki Europy Środkowo-Wschodniej, nowożytnych założeń rezydencjonalnych i ogrodowych, ideologii władzy w sztuce, a także architektury Warszawy XVII-XVIII wieku.

Wybrane publikacje:

- monografie:

- Pałac w Białej Podlaskiej. Architektura i program wnętrz w XVIII wieku, Łódź 2024.

- Mitra i buława. Królewskie ambicje książąt w Rzeczypospolitej szlacheckiej (1697-1763), Warszawa 2011.

- Alba. Od renesansowej willi do kompozycji krajobrazowej. Z badań źródłowych nad architekturą ogrodów na Kresach, Warszawa 2009.

- Królewska rezydencja w Żółkwi w XVIII wieku: program funkcjonalny i architektura pałacu w świetle nieznanych inwentarzy zamku, Warszawa 2009.

- „Miles Christianus et Peregrinus.” Fundacje Mikołaja Radziwiłła “Sierotki” w ordynacji nieświeskiej, Warszawa 1998.

- „Monumenta variis Radivillorum”. Wyposażenie zamku nieświeskiego w świetle źródeł archiwalnych. Część I: XVI-XVII wieku, Poznań 1998.

- artykuły naukowe i rozdziały w monografiach:

• mecenat królewski, magnacki i arystokratyczny oraz ideologia władzy w sztuce:

- Zamek na Wawelu. Modernizacja w latach 1598-1605: Giovanni Trevano - Vincenzo Scamozzi? , „TECHNE. Seria nowa” 2023/2 (12), s. 51-91.

- Projekt kaplicy elektorskiej we Wrocławiu. Pompeo Ferrari a barokowy eklektyzm przełomu XVII i XVIII wieku, „TECHNE. Seria nowa” 2022/1 (9), s. 119-153.

- Czekając na króla. Barokowe rezydencje między Warszawą a Dreznem przy trakcie pocztowym Augusta III z 1750 roku, „Quart” 2020, nr 2, s. 70-90.

- Jan Reisner w Akademii św. Łukasza. Artystaapolityka króla Jana III i papieża Innocentego XI, „Roczniki Humanistyczne” 2020, t. 68, nr 4, s. 159-191.

- „Serce tobie królu Auguście Warszawa otwiera”. Łuk triumfalny na cześć wjazdu króla Augusta III w 1734 roku, [w:] Między architekturą nowoczesną a tradycyjną [...] między konstrukcją a formą. Prace naukowe dedykowane Profesorowi Krzysztofowi Stefańskiemu, red. T. Bernatowicz, P. Gryglewski, D. Rutkowska-Siuda, Łódź 2020, s. 192-203.

- Przestrzeń królewskich polowań: między elitarną reprezentacją a kameralną rekreacją, [w:] Świat polskich Wazów. Eseje, red. Z. Hundert, J. Żukowski, Warszawa 2019, s. 157-171.

- Transformacje terytorium. Włoscy architekci fortyfikatorzy w służbie króla Stefana Batorego: Giacinto Barozzi da Vignola, Domenico Ridolfini, Simone Genga i inni, [w:] Artyści znad jezior lombardzkich w nowożytnej Europie. Prace dedykowane pamięci Profesora Mariusza Karpowicza, red. M. Smoliński, R. Sulewska, Warszawa 2015, s. 261-272.

- Barocke Jagdschlösser und Tiergärten in Polen zur Zeit August III, „Barok. Historia – Literatura – Sztuka” 2014 , t. XXI/1 (41), s. 219-230.

- Myśliwskie pałace „molino da vento” w kompozycji zwierzyńców: między kameralną rekreacją a elitarną reprezentacją, [w:] Europejskie tradycje łowieckie, red. T. Żuchowski, Warszawa 2013, s. 119–129.

- Verzierte Cabinetter von Porcellain… Posthumanistyczne perspektywy badawcze społecznych relacji zbiorów porcelany, „Studia Wilanowskie” 2012, t. XX, s. 106–113.

- „Akt bardzo rzadko praktykowany”. Uroczystość obłóczyn księżnej Teofilii z Leszczyńskich Wiśniowieckiej we Lwowie, [w:] Polska i Europa w dobie nowożytnej. L’Europe moderne: nuoveau monde, nouvelle civilisation? Modern Europe – New World, New Civilisation?. Prace naukowe dedykowane Profesorowi Juliuszowi A. Chrościckiemu, red. T. Bernatowicz, Warszawa 2009 s. 325-332.

- Związki genealogiczne i fikcyjne pokrewieństwa. Idea koligacji Radziwiłłów z Habsburgami w mediach XVIII wieku, [w:] Środowiska kulturotwórcze i kontakty kulturalne Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do XIX wieku, red. U Augustyniak, Warszawa 2009, s. 39-53.

- Die Familie Knackfuss. Eine Studie über das Wirken deutscher Gärtner und Architekten in Polen. Deutsch-polnische Kulturkontakte im 16.-18 Jahrhundert, „Barock. Geschichte-Literatur-Kunst“, Warszawa 2006, s. 203-215.

- Niezrealizowana „królewska” rezydencja w Białej Podlaskiej, [w:] Artyści włoscy w Polsce XVI-XVIII w. Prace dedykowane Profesorowi Mariuszowi Karpowiczowi, red. J. Chrościcki, T. Bernatowicz, J. Pelc, Warszawa 2004, s. 499-512.

- Ambicje terytorialne Wazów i symbole królewskiego panowania w krajobrazie, [w:] Orzeł i Trzy Korony. Sąsiedztwo polsko-szwedzkie nad Bałtykiem w epoce nowożytnej (XVI-XVIIIIw.). Wystawa 8 kwietnia-7 lipca, Zamek Królewski w Warszawie, red. K. Połujan, Warszawa 2002, s. 59-74.

• architektura Warszawy:

- Architektoniczne transformacje Villa Regia w czasach Wazów, „Kronika Zamkowa” 2022, nr 9 (75), s. 89-111.

- Pałac Koniecpolskich-Radziwiłłów. Modernizacje i transformacje programu wnętrz na przełomie XVII i XVIII wieku, „Biuletyn Historii Sztuki” 2019, t. 81, nr 3, s. 389-413.

- Kościół wizytek w Warszawie a Benedykt de Renard i architektura późnobarokowego eklektyzmu rzymskiego przełomu XVII i XVIII wieku, [w:] Sztuka Polski Środkowej. Studia T. VI, red. A. Barczyk, P. Gryglewski, Łódź 2016, s. 31-77.

- Architektura kościoła św. Katarzyny na Służewie XVIII-XX wiek – działalność Jana Z. Deybla i Franciszka Lanciego, [w:] Służew i jego kościół, red. A. Sołtan-Lipska, Warszawa 2013, s. 360-393.

- Plac Teatralny w Warszawie. Przemiany architektury i układu przestrzennego, [w:] Archeologia dawnej Warszawy, red. W. Pela, Warszawa 2013, t. 3, s. 11–54.

- Ogrody i krajobraz komponowany Ujazdowa w czasach królewskich, [w:] Jazdów, red. E. Rużyłło, Warszawa 2008, s. 81-97.

- Nowe spojrzenie na pałac Saski, „Spotkania z Zabytkami” 2007, z. 31 , s. 14-16.

- Cesarskie Łazienki w Warszawie. Pałac w świetle nieznanych pomiarów Ludwika Szmideckiego z 1841 roku, [w:] Hortus vitae. Księga pamiątkowa dedykowana Andrzejowi Michałowskiemu, red. M. Arszyński, Warszawa 2001, s. 29-37.

- Ogrody do zabaw myśliwskich. Królewskie zwierzyńce czasów saskich wokół Warszawy, [w:] Królewskie Ogrody w Polsce, red. M. Szafrańska, Warszawa 2001, s. 265-288.

- Nazewnictwo miejskie Warszawy jako element społecznej przestrzeni miejskiej, „Kronika Warszawy" 1995, t. 25, nr 4 (100), s. 140-142.

- Ogród i miasto. Z dziejów kształtowania się przestrzeni publicznej Osi Saskiej w XIX w., [w:] Historyczne place Warszawy: urbanistyka, architektura, problemy konserwatorskie, red. B. Wierzbicka, Warszawa 1995, s. 96-104.

- Przemiany Ujazdowa w okresie nowożytnym, [w:] Skarpa warszawska, red. B. Wierzbicka, Warszawa 1993, s. 61-76.

• Nieśwież – Wilno – Kresy Wschodnie

- Renesansowa rekreacja w Wielkim Księstwie Litewskim. „Ville” i „villeggiatura” a tradycja myśliwska, [w:] Oporów III. Iinspiracje: domus propria domus optima, red. A. Czekalska, A. Majewska-Rau, Oporów 2022, s. 37–54.

- Pałace na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego w czasach zaborów: splendor – destrukcja – trwanie, [w:] Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, tom XIII, red. W. Walczak, K. Wiszowata-Walczak, Białystok 2020, s. 217-236.

- Fanchonbourg i Na Turczynie. Kształtowanie się zespołu rezydencjonalnego wokół zamku Ołyckiego w XVIII w. w świetle nieznanych planów, [w:] Олика та Радзивілли в історії України, Польщі й Білорусі, red. К. О. Миколаївна, Л. Анатоліївна, Ш. А. Георгійович, Луцьк 2018, s. 88-99.

- Książęcy splendor w stolicy. Rezydencje i dobra Radziwiłłów w. Wilnie XVI–XVIII wieku, [w:] Historia – Konserwacja – Rewitalizacja. Funkcjonowanie rezydencji regionu łódzkiego w kontekście doświadczeń europejskich. Prace dedykowane pamięci Profesora Leszka Kajzera, red. T. Bernatowicz, P. Gryglewski, K. Stefański, Łódź 2016, s. 17-40.

- Reprezentacyjna kameralność. Barokowa kompozycja ogrodowo-pałacowa w Zauszu, [w:] VELIS QUOD POSSIS: studia z historii sztuki ofiarowane Profesorowi Janowi Ostrowskiemu, red. A. Betlej, K. Brzezina-Scheurer, Kraków 2016, s. 75-78.

- Dziedzictwo kulturowe na Białorusi w inicjatywach i działalności profesora Andrzeja Ciechanowieckiego, „Kronika Zamkowa” 2010, nr 1-2 (59-60), s. 37-46.

- Korelicze – zagubiony w przestrzeni pałac z ogrodem, [w:] Fides Ars Scientia - Studia dedykowane pamięci Księdza Kanonika Augustyna Mednisa, red. A. Betlej, J. Skrabski, Tarnów 2008, s. 197-203.

- Na Kresach Multańskich. Kamieniec Podolski i zamki pogranicza polsko-tureckiego w świetle nieznanych planów, [w:] Studium urbis charisteria Teresiae Zarębska Anno Jubilei oblata, red. A. Sulimierska, Warszawa 2003, s. 13-28, 241.

- Rola Lublina w architekturze sakralnej Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI-XVII wieku, [w:] Sztuka ziem wschodnich Rzeczypospolitej XVI-XVIII w., red. J. Lileyko, Lublin 2000, s. 15-36.

- Śmierć rycerza kresowego i jego sepulcrum, „Studia Muzealne” 2000 (19), s. 59-71.

- Die Befestigungen von Nieświez - ein unbekanntes Werk von Giovanni Bernardoni, [w:] Architetti e ingegnieri militari italiani all’estero dal XV al XVIII secolo, red. M. Vigano, Roma 1999, s. 259-270.

- Le chiese del Bernardoni nel Ducato di Njazviz, [w:] L’architetto Gian Maria Bernardoni sj tra l’Italia e le terre dell’ Europa centro-orientale, red. S. Graciotti, J. Kowalczyk, Venezia 1999, s. 39-55.

- Początki latynizacji architektury greckokatolickiej na Białorusi: cerkwie w Mirze i Nowym Świerżniu, [w:] Pro Fide, Rege et Grege. Prace ofiarowane Profesorowi Jerzemu Lileyce, „Roczniki Humanistyczne” 1999 (42), z. 4, s. 129-142.

- Rezidencija Sobeskich i Radiwiliw u Żowkwi w switli niewidomogo płanu Antona Kastełło, „Wisnik”, nr 10, Lwiw 1999, s. 78–83.

- „Nesvisium Metropolis Ducatus”. Nieznany przykład urbanistyki manierystycznej, [w:] Artes atque humaniora. Studia Stanislao Mossakowski sexagenario dicata, red. A. Rottermund, Warszawa 1998, s. 161-167.

- Rezydencja Sobieskich i Radziwiłłów w Żółkwi w świetle nieznanego planu Antonia Castello, [w:] „Ikonotheka” t. XIII: Prace dedykowane Karolinie Lanckorońskiej w stulecie urodzin, Warszawa 1998, s. 203-213.

- Alba w czasach Karola Radziwiłła „Panie Kochanku”, [w:] „In artium hortis”. Studia i szkice z dziejów sztuki, konserwacji zabytków i muzealnictwa. Wojciechowi Fijałkowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 1997, s. 121–129.

- Kościół i klasztor benedyktynek w Nieświeżu, [w:] Sztuka Kresów Wschodnich, t. 2, red. J. Ostrowski, Kraków 1996, s. 127-146.

- Rzeźby Campagni i Franco w Nieświeżu a wczesny barok, „Biuletyn Historii Sztuki”1992, t. 54, s. 31-52.

- Vierge sainte qui défends l'illustre Częstochowa et brilles sur l'Ostra Brama..., „Polish Art Studies” 1992, t. 14, s. 341-344.

- Nagrobki dziecięce fundacji Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła Sierotki, „Lituano-Slavica Posnaniensia: studia historica” 1991, t. 5, s. 69-80.

- Atlas pamjatnikov architektury i memorialnych kompleksov Belorussii, pod red. V. A. Čanturija, Minsk 1988, [recenzja], „Biuletyn Historii Sztuki” 1990 (R. 52), nr 3/4, s. 415-416.

- Peregrinus et miles christianus. O nagrobku Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotki” w Nieświeżu, „Biuletyn Historii Sztuki”, t. LII, 1990, s. 227-249.

Link do profilu na stronie Academia.edu:

https://lodz.academia.edu/TadeuszBernatowicz