Danuta Walczak-Duraj, absolwentka I Liceum Ogólnokształcącego im. Kazimierza Jagiellończyka w Sieradzu, studia socjologiczne na Wydziale Ekonomiczno- Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego ukończyła w 1970 r. i została zatrudniona na etacie asystenta stażysty w Instytucie Socjologii. W latach 1971–1974 była asystentem doktorantem socjologii i w przewidzianym terminie złożyła i obroniła (1974 r.) rozprawę doktorską pod kierunkiem prof. dr hab. Stefanii Dzięcielskiej-Machnikowskiej, uzyskując stopień doktora socjologii. W 1988 r. w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN otrzymała stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie filozofii i socjologii – socjologia pracy (na podstawie rozprawy Ideologiczne i instytucjonalne uwarunkowania ethosu pracy klasy robotniczej, 1988), zaś tytuł profesora nauk humanistycznych w 2003 r. (na podstawie publikacji Ład etyczny w gospodarce rynkowej. Doświadczenia polskiej transformacji, 2002).
W latach 1974–1988 Danuta Walczak-Duraj była zatrudniona na stanowisku adiunkta w Katedrze Socjologii Przemysłu UŁ, w okresie 1989–1990 na stanowisku docenta, a w latach 1990–2002 na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Katedrze Socjologii Zawodu (wyłonionej z Katedry Socjologii Przemysłu i noszącej od 2003 r. nazwę Katedra Socjologii Polityki i Moralności), zaś od 2003 do 2017 r. na stanowisku profesora zwyczajnego UŁ. Od 2017 r. do czasu przejścia na emeryturę w 2020 r. pracowała w tej samej katedrze na stanowisku profesora nadzwyczajnego UŁ.
Uwzględniając najważniejsze funkcje i osiągnięcia organizacyjne Pani Profesor w Uniwersytecie Łódzkim należy przede wszystkim wymienić pełnioną przez nią przez dwie kadencje funkcję prodziekana Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego UŁ ds. programowo-organizacyjnych (lata 1993–1999). W latach 1993–2005 pełniła też funkcję pełnomocnika Rektora UŁ ds. bezpośredniej współpracy z Beijing Medical University, a potem z Uniwersytetem Pekińskim (Peking University). Było to pierwsze tego typu porozumienie w Polsce, odnoszące się do bezpośredniej współpracy uczelni chińskich z uniwersytetami w Polsce (w tym głównie socjologów chińskich z polskimi socjologami). Współpraca naukowa UŁ (początkowo tylko Katedry Socjologii Polityki i Moralności) z Uniwersytetem Pekińskim dotyczyła dwóch podstawowych sfer: wymiany myśli naukowej i prowadzenia wspólnych projektów badawczych. Podstawowy obszar wspólnych zainteresowań badawczych obejmował przede wszystkim etyczne problemy współczesnej medycyny. Kontynuacja współpracy przebiegała później w ramach Department of Medical Ethics Uniwersytetu Pekińskiego.
Efektem tej bezpośredniej współpracy było osiem wspólnych konferencji i seminariów naukowych, które odbywały się albo w Pekinie, albo w Łodzi, oraz kilka ważnych publikacji książkowych (w tym również teksty pracowników Katedry Socjologii Polityki i Moralności w języku chińskim), m.in. monografie (w wersji angielskiej i polskiej): Etyczne dylematy medycyny w Chinach i w Polsce (Ethical Dilemmas of Medicine of China and Poland), red. D. Walczak-Duraj, Tian Min Xu (ówczesny prezydent Beijing Medical University) (1998); Społeczne aspekty reformowania służby zdrowia. Doświadczenia Polski i Chin (Social Aspects of Health Service Reform. Experience of Poland and China), red. D. Walczak-Duraj (1999) oraz w wersji angielskiej: Social and Economic Problems of Health Service and Company Reform. Experiences of Poland and China, red. D. Walczak-Duraj, J. Duraj, Tian Min Xu, Xue Fulin (2001).
Wśród innych ważnych funkcji o charakterze organizacyjnym, pełnionych przez Danutę Walczak-Duraj, wymienić należy przede wszystkim funkcję kierownika Katedry Socjologii Polityki i Moralności UŁ (1998–2017), a od 2004 r. (przez dwie kadencje) funkcję zastępcy przewodniczącego Wydziałowej Komisji ds. Nauki na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym UŁ. W latach 2009–2013 była przewodniczącą Komisji I ds. przewodów doktorskich w zakresie socjologii w Instytucie Socjologii UŁ; 2013–2017 – kierownikiem studium doktoranckiego w zakresie socjologii; 2013–2018 – członkiem Senatu Uniwersytetu Łódzkiego oraz członkiem dwóch komisji senackich: Senackiej Komisji ds. Statutowych i Organizacyjnych, a także Uczelnianej Komisji ds. Jakości Studiów Doktoranckich. Będąc członkiem Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej (UKA) dla oceny kierunku „socjologia”, Pani Profesor brała udział w ocenie poziomu kształcenia przyszłych socjologów na Uniwersytecie Warszawskim, Uniwersytecie Poznańskim czy Uniwersytecie Śląskim, zaś jako członek Polskiego Towarzystwa Socjologicznego już trzecią kadencję jest w składzie jury Nagrody im. Aleksandra Matejki za najlepszą pracę doktorską w zakresie socjologii pracy. Ponadto warto odnotować, że prof. Walczak-Duraj od ponad 30 lat działa na rzecz podtrzymywania więzi absolwentów Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego UŁ z macierzystą uczelnią, a od 25 lat wchodzi w skład Zarządu Stowarzyszenia Absolwentów Łódzkiego Ekonomicznego i Socjologicznego Ośrodka Akademickiego.
Podejmowana przez Panią Profesor problematyka badawcza oraz związane z nią publikacje odnosiły się do najważniejszych, aktualnych problemów społecznych, mieszczących się zarówno w obszarze socjologii pracy, socjologii moralności, jak i socjologii polityki. Co więcej, dominujący nurt jej zainteresowań badawczych ma mniej lub bardziej wyraźnie zaznaczający się kontekst etyczny, ponieważ całość socjologicznej refleksji Pani Profesor osadzona jest w wielokrotnie akcentowanym przez nią założeniu, że ani społeczeństwo, ani gospodarka czy polityka nie mogą dobrze funkcjonować, jeśli nie będzie warunków do praktykowania określonego ładu aksjonormatywnego, podzielanego przez większość członków danego społeczeństwa.
W początkowym okresie pracy naukowo-dydaktycznej w Uniwersytecie Łódzkim zainteresowania badawcze Danuty Walczak-Duraj koncentrowały się wokół problematyki pracy zawodowej kobiet, zwłaszcza zaś zagadnień związanych z szeregiem napięć i konfliktów wynikających z trudności w godzeniu przez kobiety ról rodzinnych i zawodowych. Po doktoracie jej zainteresowania naukowe poszerzyły się o zagadnienia dotyczące: procesu kształtowania się etosu pracy w Polsce i ideologii zawodowych w zawodach medycznych, biznesowych czy wśród polityków, moralnej przestrzeni pracy czy kodeksów etycznych. Ważnym obszarem badawczym były i są procesy przewartościowywania treści współczesnej pracy, zwłaszcza pod wpływem rozwoju technologii cyfrowych, zmiany form świadczenia pracy i form zatrudnienia. Na początku lat 90. XX w. zainteresowania naukowe Danuty Walczak-Duraj poszerzone zostały również o problematykę dotyczącą działań marketingowych (w tym perswazyjnych i propagandowych), podejmowanych przez partie i ugrupowania polityczne, funkcjonujące w nowej formule ustrojowej. Zainteresowania te zostały wzbogacone o kwestie odnoszące się do miejsca polityki i postaw obywatelskich w systemach wartości współczesnej młodzieży polskiej, etyczne problemy demokracji liberalnych oraz problematykę dotyczącą wykształcania się nowego ładu w polskiej gospodarce.
We wczesnym okresie pracy naukowej Danuta Walczak-Duraj uczestniczyła już w wielu projektach badawczych, własnych i zespołowych, m.in. w wieloletnim Programie Badań Podstawowych „Człowiek i Praca” (nr 08.01), koordynowanym przez prof. Jolantę Kulpińską i prof. Halinę Mortimer-Szymczak. W związku z tym odbywała wielomiesięczne staże naukowe, m.in. we Francji w Uniwersytecie Lyon II, Uniwersytecie im. M. Łomonosowa w Moskwie oraz Uniwersytecie Petersburskim (ówcześnie noszącym nazwę Uniwersytet Leningradzki). W późniejszym okresie uczestniczyła zarówno w międzynarodowych, jak i krajowych projektach badawczych. Spośród wielu, w których brała udział lub była kierownikiem ze strony polskiej, wymienić należy choćby dwa projekty zrealizowane w ramach bezpośredniej współpracy naukowo-badawczej między Katedrą Socjologii Polityki i Moralności UŁ a Uniwersytetem Medycznym i Uniwersytetem Pekińskim w Chinach: „Dylematy etyczne w medycynie. Aspekt porównawczy” (1995–1997) oraz „Społeczne aspekty reformowania służby zdrowia w Chinach i w Polsce” (1998–2002). Profesor Walczak-Duraj była również kierownikiem zespołu polskiego w ramach Międzynarodowego 6 Programu Ramowego Ethical Governance of Biological and Biomedical Research: Chinese–European Co-operation (Etyczne wyznaczniki badań biologicznych i biomedycznych: współpraca chińsko-europejska), realizowanego w latach 2006–2009, a koordynowanego przez London School of Economics and Political Science (projekt o akronimie BIONET). W latach 2006–2008 była kierownikiem projektu (IV moduł) „Aktywność społeczno-polityczna kobiet wiejskich” – projekt współfinansowany przez Europejski Fundusz Społeczny oraz Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament do Spraw Kobiet, Rodziny i Przeciwdziałania Dyskryminacji w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich: Diagnoza sytuacji społeczno-zawodowej kobiet wiejskich w Polsce: SPO RZL – działanie 1.6 (b). W latach 2011–2013 Pani Profesor jako członek zespołu uczestniczyła w projekcie Narodowego Centrum Nauki „Struktura i uwarunkowania kapitału społecznego lokalnych grup działania”.
Profesor Danuta Walczak-Duraj jest autorką i współautorką 21 książek, w tym pięciu w języku angielskim, redaktorką naukową 12 prac zbiorowych, autorką ponad 300 artykułów, recenzji i innych publikacji, w tym ponad 15 raportów, m.in. na użytek praktyki gospodarczej. Przygotowała ponad 30 recenzji prac doktorskich i habilitacyjnych, pięć recenzji wniosków profesorskich, kilkanaście recenzji wydawniczych rozpraw habilitacyjnych, monografii naukowych czy prac zbiorowych. Uczestniczyła w ponad 100 konferencjach naukowych, krajowych i zagranicznych. Do wybranych publikacji Pani Profesor, wydanych po 2000 r., zaliczyć można następujące pozycje: Tożsamość kulturowa i polityczna Europy wobec wyzwań cywilizacyjnych (red., 2004); Świat polityki w doświadczeniu młodzieży (2004); Problemy etyczne polskiej demokracji w dyskursie publicznym i politycznym, „Przegląd Socjologiczny” 2005, t. LIII/2; Moralność w polityce czy polityka w moralności? (red., 2005); Etyczny sens pracy w społeczeństwie rynkowym, „Przegląd Socjologiczny” 2006, t. LIV/1–2; Wartości i postawy młodzieży polskiej, t. I i II (red., 2009), Social Capital of Women in Rural Areas and their Participation in the Socio-Political Life, „Polish Sociological Review” 2010, no. 4 (172); Etyka a moralność. Aksjonormatywny kontekst współczesnej pracy i wybranych zawodów (red., 2010); Aksjologiczny i pragmatyczny wymiar współczesnej polityki (red., 2011); Ład czy bezład moralny – ku społeczeństwu bez moralności? (we współpracy z Januszem Mariańskim, 2012); Uspołecznianie ryzyka i strat w sytuacji kryzysu gospodarczego, „Prakseologia” 2014, nr 155; Studenci wobec wyborów samorządowych w latach 2002–2014. Przyczynek do demokracji obywatelskiej (2016); Rola pracy i konsumpcji w tworzeniu ładu aksjonormatywnego (we współpracy z Felicjanem Bylokiem i Urszulą Swadźbą, 2017); Work Ethos or Countrer Ideology of Work?, „Warsaw Forum of Economic Sociology” 2017, vol. 7, no. 1 (13); Causes of Deficits and Ethical Dilemmas in Scientific Research, „Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym” 2018, t. 21, nr 6; Praca a nowe technologie. W kierunku transgresji etycznej i pracy nieodpłatnej w gospodarce rynkowej, „Przegląd Socjologiczny” 2019, nr 68 (3); Praca. Etyka. Polityka. Wybór tekstów (2020); Rytualizacja pracy i życia codziennego. Doświadczenia Jana Szczepańskiego a specyfika nowych form życia społecznego, „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” 2021, t. 12; Zmiany współczesnej pracy, zawodów i profesji, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica” 2022, nr 81.
Warto również przywołać funkcje związane z upowszechnianiem nauki, przede wszystkim zaś aktywność organizacyjną prof. Walczak-Duraj w różnych czasopismach naukowych. Od 1998 r. jest ona członkiem Rady Naukowej „Folia Sociologica”, a w latach 2002–2015 była redaktorem naczelnym „Humanizacji Pracy” – kwartalnika (pierwotnie wydawanego przez Instytut Filozofii i Socjologii PAN) ukazującego się nieprzerwanie od ponad 60 lat. Od 2015 r. jest członkiem Rady Programowej bułgarskiego czasopisma naukowego: „Science – Education – Culture”. Od 2009 r. Danuta Walczak-Duraj jest stałym członkiem Zespołu Recenzentów w kilku czasopismach socjologicznych, m.in. w „Forum Socjologicznym” (Uniwersytet Wrocławski), „Górnośląskich Studiach Socjologicznych” (Uniwersytet Śląski) czy „Roczniku Lubuskim” (Uniwersytet Zielonogórski). Od 2017 r. była przez kilka lat członkiem Kolegium Redakcyjnego czasopisma „Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym”, afiliowanego przy Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym UŁ. W latach 2012–2017 była redaktorem naczelnym elektronicznego czasopisma socjologicznego, powołanego przez Katedrę Socjologii Polityki i Moralności „Władza Sądzenia” i dostępnego w formie open source. Założenie przyświecające pomysłowi powołania takiego czasopisma oparte było na przekonaniu dotyczącym konieczności regularnej wymiany refleksji z zakresu polityki i moralności, zarówno w wymiarze empirycznym, jak i teoretycznym. Stąd wiodącym celem czasopisma jest publikowanie analiz, opracowań, raportów, esejów monitorujących, demistyfikujących i dekonstruujących mechanizmy wyłaniania się oraz reprodukowania władzy. Profesor Walczak-Duraj jest również recenzentem wydawniczym wydawnictw pozauniwersyteckich, np. Wydawnictwa Difin.
W ramach prowadzonego nieprzerwanie od 1992 r. do końca zatrudnienia w Uniwersytecie Łódzkim seminarium doktorskiego Pani Profesor wypromowała 21 doktorów socjologii (pięciu spośród nich to już doktorzy habilitowani pracujący na UŁ). Wypromowała również ponad 300 magistrów socjologii i pracy socjalnej oraz kilkudziesięciu licencjatów. Przed ponad 30 lat, jak wynika ze sprawozdań katedry, przekraczała wielokrotnie wymagane pensum dydaktyczne, niekiedy nawet o 100 procent, plasując się jednocześnie w czołówce pierwszej dziesiątki pod względem uzyskanych punktów za aktywność publikacyjną. Prowadziła wykłady kursowe, autorskie, zajęcia monograficzne, konwersatoria, zajęcia specjalizacyjne i seminaria na wielu kierunkach oraz w różnych trybach – nie tylko na socjologii czy pracy socjalnej, lecz także na ekonomii, stosunkach międzynarodowych, finansach i bankowości czy informatyce. Od 1998 r. przez kilka lat była opiekunem merytorycznym specjalizacji socjologia stosunków politycznych. Ponadto przez ponad 10 lat prowadziła zajęcia na studiach doktoranckich na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym UŁ, zarówno na studiach doktoranckich socjologii, jak i ekonomii. Przez kilka lat (od 2005 r.) Pani Profesor była też egzaminatorem z socjologii jako dyscypliny dodatkowej w przewodach doktorskich w dyscyplinach ekonomia i finanse oraz w dyscyplinie nauki o zarządzaniu, przeprowadzając rocznie po kilkanaście komisyjnie organizowanych egzaminów. Profesor Walczak-Duraj wydała też trzy podręczniki akademickie z socjologii dla studentów kierunków pozasocjologicznych, w tym podręcznik Socjologia dla ekonomistów (Warszawa 2010). W 2011 r. za podręcznik ten uzyskała Nagrodę I stopnia Rektora UŁ.
Pani Profesor uhonorowana została licznymi nagrodami i odznaczeniami, m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi (1996) i Złotym Krzyżem Zasługi (2001), Złotą Odznaką Uniwersytetu Łódzkiego (1992), Medalem „Uniwersytet Łódzki w Służbie Społeczeństwu i Nauce” (2001), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2010) oraz Złotym Medalem za Długoletnią Służbę (2014). Dwukrotnie była też wyróżniana nagrodami Rady Naukowej przy Prezydencie Miasta Łodzi (1970 i 1985) oraz dwukrotnie nagrodami ministerialnymi: Nagrodą Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki za rozprawę doktorską (1976) i Nagrodą Ministra Edukacji Narodowej za rozprawę habilitacyjną (1990). Za działalność w zakresie długoletniego kształcenia kadr kierowniczych polskiego przemysłu otrzymała ponadto Złotą Odznakę Towarzystwa Naukowego Organizacji i Kierownictwa (1995). Rektorzy Uniwersytetu Łódzkiego przyznali Pani Profesor 15 nagród indywidualnych i zespołowych, zarówno za dorobek naukowy, dydaktyczny, jak i organizacyjny.
Profesor Danuta Walczak-Duraj nadal jest osobą bardzo aktywną naukowo. Publikuje, uczestniczy w konferencjach i seminariach naukowych, przygotowuje recenzje prac doktorskich, habilitacyjnych, opiniuje wnioski na tytuł profesora oraz sporządza recenzje wydawnicze publikacji książkowych i artykułów do czasopism naukowych. Pod jej kierunkiem przygotowywane są nadal rozprawy doktorskie – ostatnia z nich została obroniona w 2023 r. Współpraca naukowa Pani Profesor, w tym recenzencka, jest nadal jest bardzo szeroka. Obejmuje m.in. instytuty czy katedry socjologiczne wielu uniwersytetów polskich, np. Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Śląskiego, Uniwersytetu Rzeszowskiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego czy Uniwersytetu Zielonogórskiego.